Bà cụ “thương hiệu” sành trà
Đỉnh núi Phìn Hồ, xã Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang có độ cao trên 1.300 m so với mực nước biển, quanh năm mây mù bao phủ với khí hậu trong lành, mát mẻ. Nơi đây được thiên nhiên ban tặng một sản vật đó là cây chè Shan tuyết. Những mùa chè đi qua đã nuôi lớn biết bao thế hệ người Dao đỏ ở bản Phìn Hồ này. Họ cũng cất giữ một bí quyết riêng để làm ra sản phẩm chè Shan tuyết với màu nước xanh, vàng sánh, cùng vị nồng, chát xen lẫn ngọt hậu và hương thơm đậm đà, đượm vị của núi rừng.
Nhà của bà Triệu Mùi Nghính - bà cụ được lựa chọn hình ảnh đại diện trên hộp chè Phìn Hồ đạt 5 sao OCOP của HTX chè Phìn Hồ nằm trong thung lũng Phìn Hồ, khuất dưới tán của những cây chè shan tuyết trong cánh rừng già. Năm nay bà đã 93 tuổi nhưng mắt vẫn tinh anh, khi đưa những chén trà vào môi, đầu lưỡi của bà vẫn cảm được vị trà ngon, hương trà nồng nàn.
Bà Nghính kể, bà làm chè từ khi còn mặc váy khố nên chỉ cần tay chạm vào búp chè, mũi ngửi mùi hương là biết búp chè đó có cho ra loại chè hảo hạng nhất hay không. Tiếp đó mới đến công đoạn nhóm lò, nổi được đỏ lửa cho từng mẻ chè vào chảo gang mà dùng tay cảm nhận độ non lửa, già lửa để đạt vị chè ưng ý; để có được hương chè mà khi thưởng thức rồi sẽ gây nghiện, nhớ mãi đến cả vùng chè riêng biệt.
Nhà bà Nghính có 2ha chè shan tuyết, có những cây chè già tới 300 năm tuổi. Bà Nghính bảo rằng, người Dao đỏ ở Phìn Hồ biết uống chè từ xa xưa. Ngày trước, chè chỉ là thức uống để người Dao đỏ tiếp đón bạn xa, bạn gần, cũng có khi bán lấy tiền, nhưng giá chẳng được là bao.
Giờ thì 1kg chè đặc sản có thể giúp bà Nghính đổi được cả tạ thóc, gia đình bà Nghính ăn cả tháng không hết. Những cây chè cổ thụ còn biết “đẻ” ra cho bà và người làng nhiều trâu, nhiều bò, nhiều ti vi và cả chiếc xe máy để chạy khắp làng. Nhờ những chiếc xe máy ấy mà các sản phẩm chè ngon của Phìn Hồ kịp đến các phố phường nhanh hơn.
Thương hiệu “Fìn Hò Trà” vươn xa
Có thể nói, cây chè Shan tuyết cổ thụ đã trở thành “linh hồn” của thôn Phìn Hồ. Đặc biệt, nhận thấy được lợi ích kinh tế từ cây chè Shan tuyết, hơn 50 hộ dân trong thôn đã liên kết lại cùng nhau kinh doanh tập thể, góp vốn thành lập Hợp tác xã (HTX) chè Phìn Hồ và từng bước đưa danh tiếng “Fìn Hò Trà” vươn xa.
Chị Lý Mùi Mương, Giám đốc HTX chè Phìn Hồ cho biết, những ngày đầu mới thành lập, HTX chủ yếu thu mua chè búp tươi của các hộ thành viên, chế biến thành chè xanh theo phương pháp truyền thống để bán. Nguồn nguyên liệu đầu vào gói gọn trong khoảng 30ha chè của các gia đình thành viên nên sản lượng ít, bao bì, nhãn mác thô sơ, bộ máy quản lý còn thiếu kinh nghiệm. Do đó, trong 3 năm đầu thành lập từ năm 2008 - 2010, doanh thu của HTX chỉ đạt khoảng 500 triệu đồng/năm.
Để nâng cao giá trị kinh tế từ cây chè cổ thụ, những năm sau đó, HTX đã mở rộng quy mô sản xuất, mở rộng vùng nguyên liệu. Hiện nay, HTX liên kết với trên 500 hộ trồng chè ở các xã Thông Nguyên, Nậm Ty, Túng Sán. Đây là những vùng chè đạt tiêu chuẩn hữu cơ Châu Âu.
Đến năm 2017, từ sự hỗ trợ của Chương trình Giảm nghèo dựa trên phát triển hàng hóa, HTX đã đầu tư trên 5 tỷ đồng xây dựng mới văn phòng làm việc, phòng trưng bày sản phẩm, nhà xưởng sản xuất với diện tích trên 3.000 m2; đổi mới toàn bộ dây chuyền công nghệ sản xuất, nâng công suất từ 4 tấn chè tươi lên 15 tấn/ngày.
“Với việc đổi mới dây chuyền, công nghệ sản xuất, chất lượng chè thành phẩm của HTX được nâng lên rõ rệt. Năm 2018, lần đầu tiên HTX xuất khẩu trên 20 tấn chè khô sang thị trường Đài Loan, đánh dấu sự vươn tầm của thương hiệu Fìn Hò trà” - chị Lý Mùi Mương cho hay.
Bên cạnh đó, HTX cũng thường xuyên tham gia các Hội chợ Thương mại quốc tế để mở rộng thị trường tiêu thụ. Điển hình, tháng 7 vừa qua, HTX Chế biến chè Phìn Hồ là 1 trong 12 doanh nghiệp Việt Nam tham gia Hội chợ Biofach/Vivaness diễn ra tại Đức, đây là hội chợ thương mại hàng đầu thế giới về thực phẩm hữu cơ. Ngoài ra, HTX đã triển khai trên 200 hệ thống mạng lưới đại lý, điểm bán hàng ở tất cả các tỉnh, thành trong cả nước.
Gây dựng thành công thương hiệu Fìn Hò trà, HTX cũng đa dạng hóa các sản phẩm sản xuất với 5 dòng chè khác nhau đó là: Trà xanh, Hồng trà, Trà đen, Bạch trà, Trà Tiên. Mỗi loại sản phẩm đều có hương và vị khác nhau, với giá bán từ 300 nghìn đồng đến 12 triệu đồng/kg. Năm 2015, Fìn Hò trà đã được tổ chức liên minh Châu Âu chứng nhận sản phẩm Organic EU.
Đáng chú ý, với việc luôn tuân thủ những quy định về sản xuất, chế biến chè sạch theo tiêu chuẩn hữu cơ, không ngừng đầu tư, nâng cấp công nghệ sản xuất và xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường tiêu thụ, năm 2021, 2 sản phẩm của HTX là Trà xanh hộp 100gr và Hồng trà hộp 100gr đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chứng nhận đạt sản phẩm OCOP 5 sao Quốc gia. Đây cũng là 2 sản phẩm đầu tiên của tỉnh Hà Giang đạt OCOP 5 sao, mang đến niềm vinh dự, tự hào rất lớn cho các hộ đồng bào dân tộc Dao đỏ ở thôn Phìn Hồ.
Chị Lý Mùi Mương cho biết, từ khi triển khai chương trình Mỗi xã một sản phẩm OCOP, HTX đã tích cực tham gia, lựa chọn sản phẩm tốt nhất và có tiềm năng lớn nhất để xây dựng hồ sơ sản phẩm OCOP. Với vùng nguyên liệu sạch, đạt tiêu chuẩn hữu cơ, hình ảnh bao bì và tên thương hiệu sản phẩm xuất phát từ thực tế đời sống của các xã viên ở bản Phìn Hồ cùng quy trình sản xuất, chế biến đảm bảo tiêu chuẩn nên hiện nay, HTX đã có 2 sản phẩm đạt OCOP 4 sao và 2 sản phẩm đạt OCOP 5 sao quốc gia. Sau khi được công nhận, HTX tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến bao bì, mẫu mã, nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP, đảm bảo phát triển bền vững thương hiệu Fìn Hò trà.
“Tham gia chương trình OCOP đã giúp các sản phẩm của HTX được nhiều người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến hơn, góp phần tăng giá trị sản phẩm và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường. Từ đầu năm 2021 đến nay, HTX đã nhận được tín hiệu thị trường khá tốt khi có nhiều đơn vị ký kết đơn hàng về chè hữu cơ cao cấp” - chị Lý Mùi Mương chia sẻ.
Bên cạnh việc chú trọng đổi mới dây chuyền công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm, HTX thường xuyên phối hợp tổ chức tập huấn kỹ thuật trồng và chăm sóc, thu hái, sơ chế chè cho nông dân, đảm bảo theo tiêu chuẩn hữu cơ để giữ vững chất lượng sản phẩm.
Từ năm 2019, sản phẩm Fìn Hò trà đã xuất hiện tại hệ thống siêu thị Winmart và hệ thống cửa hàng Sài Gòn Co.opmart. HTX hiện có 6 nhà phân phối với hàng trăm điểm bán hàng trong cả nước và 2 đơn vị xuất khẩu. Hiện nay, các sản phẩm chè của HTX Chế biến chè Phìn Hồ đã xuất khẩu sang một số quốc gia và vùng lãnh thổ như Trung Quốc, Đài Loan, Nga, Đức… nhận được sự đánh giá cao của người tiêu dùng.
Hơn một thập kỷ để những người con của bản Dao Phìn Hồ xây dựng thành công một thương hiệu mạnh, giờ đây các sản phẩm của HTX đã khẳng định vị thế vững chắc trên thị trường, đặc biệt là với 2 sản phẩm đã được chứng nhận đạt OCOP 5 sao. Đó là cũng là động lực để các thành viên HTX Chế biến chè Phìn Hồ tiếp tục mở rộng sản xuất, đổi mới công nghệ, giữ vững uy tín thương hiệu Fìn Hò trà.
