Ô nhiễm đất là một phần của suy thoái đất do sự hiện diện của hóa chất xenobamel (do con người tạo ra) hoặc do những sự thay đổi khác trong môi trường đất tự nhiên. Nó thường được gây ra bởi các hoạt động trong công nghiệp, hóa chất trong nông nghiệp hoặc xử lý chất thải không đúng quy định.
Các hóa chất phổ biến nhất liên quan là hydrocarbon, dầu mỏ, hydrocarbon thơm đa nhân (như naphthalene và benzo (a) pyrene), dung môi, thuốc trừ sâu, chì và các kim loại nặng khác.
Sự ô nhiễm có tương quan với mức độ công nghiệp hóa và cường độ của chất hóa học. Mối quan tâm về ô nhiễm đất bắt nguồn chủ yếu từ các rủi ro sức khỏe, từ tiếp xúc trực tiếp với đất bị ô nhiễm, hay từ các chất gây ô nhiễm hoặc từ ô nhiễm thứ cấp của nguồn cung cấp nước bên trong và bên dưới đất.
Lập bản đồ các vị trí đất bị ô nhiễm và dọn dẹp khu vực ô nhiễm là những nhiệm vụ tốn kém thời gian và đòi hỏi nhiều kiến thức về địa chất, thủy văn, hóa học, kỹ năng mô hình máy tính và GIS trong ô nhiễm môi trường, cũng như đánh giá cao lịch sử hóa học công nghiệp.
Ở Bắc Mỹ và Tây Âu, có mức độ đất bị ô nhiễm được biết đến nhiều nhất, với nhiều quốc gia ở những khu vực này có khung pháp lý để xác định và xử lý vấn đề môi trường này. Các nước đang phát triển có xu hướng ít bị chặt chẽ hơn mặc dù một số trong số họ đã trải qua quá trình công nghiệp hóa. Vậy đất bị ô nhiễm gây ra những vấn đề gì cho môi trường và sức khỏe con người?
Ô nhiễm đất gây ra hàng loạt bệnh nguy hiểm cho con người. Ảnh: Zing/Medical Xpress
Ô nhiễm đất gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch
Cụ thể, theo thống kê của nghiên cứu cho thấy khoảng 9 triệu người tử vong mỗi năm vì ô nhiễm nước, không khí và đất, và các đồng nghiệp thực hiện. Các bệnh về tim mạch như đau tim, đột quỵ và rối loạn nhịp tim gây nên 60% trường hợp tử vong liên quan tới ô nhiễm.
Thomas Munzel thông tin thêm: “Ô nhiễm đất không nguy hiểm đối với sức khỏe con người như không khí bẩn. Nhưng các chất gây ô nhiễm trong đất có thể gây tổn hại tới sức khỏe tim mạch thông qua một số cơ chế - bao gồm gây viêm và làm rối loạn chu kỳ sinh học của cơ thể”.
Nhóm nghiên cứu giải thích rằng đất ô nhiễm có thể gây nên bệnh tim mạch do làm tăng áp lực oxy hóa trong mạch máu, thúc đẩy quá trình sản xuất gốc tự do "xấu" và giảm chất chống oxy hóa. Đất ô nhiễm cũng có thể gây viêm và làm rối loạn nhịp sinh học.
Người dân có thể hấp thụ thuốc trừ sâu từ đất. Hít phải bụi, tinh thể phân bón và các hạt nhựa từ đất cũng là một nguy cơ lớn đối với sức khỏe của tim. Nhóm nghiên cứu nhắc lại rằng số ca đau tim tăng ở Nhật Bản do bụi sa mạc bay từ Trung Quốc và Mông Cổ.
Nhóm nghiên cứu cho biết thêm, sự liên quan của ô nhiễm đất và kim loại nặng đối với các bệnh tim mạch là vấn đề nhức nhối ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình vì dân số của họ tiếp xúc thường xuyên với các chất ô nhiễm. Tuy nhiên, nó có thể trở thành một hiểm họa đối với bất kỳ quốc gia nào trên thế giới do quá trình toàn cầu hóa ngày càng tăng của các chuỗi cung ứng thực phẩm và sự hấp thụ các kim loại nặng qua trái cây, rau và thịt”.
Ô nhiễm đất có nguy cơ gây ung thư
Đất bị ô nhiễm hoặc ô nhiễm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người thông qua tiếp xúc trực tiếp với đất hoặc qua đường hô hấp của chất gây ô nhiễm đất đã bốc hơi; các mối đe dọa tiềm tàng lớn hơn được đặt ra bởi sự xâm nhập của ô nhiễm đất vào các tầng chứa nước ngầm được sử dụng cho con người, đôi khi ở những khu vực dường như cách xa mọi nguồn ô nhiễm trên mặt đất rõ ràng. Điều này có xu hướng dẫn đến sự phát triển của các bệnh liên quan đến ô nhiễm.
Hậu quả sức khỏe do tiếp xúc với ô nhiễm đất rất khác nhau tùy thuộc vào loại chất ô nhiễm, con đường tấn công và tính dễ bị tổn thương của dân số bị phơi nhiễm. Phơi nhiễm mãn tính với crom, chì và các kim loại khác, dầu mỏ, dung môi và nhiều công thức thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ có thể gây ung thư, có thể gây rối loạn bẩm sinh hoặc có thể gây ra các tình trạng sức khỏe mãn tính khác. Nồng độ công nghiệp hoặc nhân tạo của các chất xuất hiện tự nhiên, như nitrat và amonia liên quan đến phân gia súc từ các hoạt động nông nghiệp, cũng được xác định là mối nguy hại cho sức khỏe trong đất và nước ngầm.
Ô nhiễm đất có thể gây tổn thương thận, gan
Phơi nhiễm mãn tính với benzen ở nồng độ đủ được biết là có liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh bạch cầu cao hơn. Thủy ngân và cyclodienes được biết là gây ra tỷ lệ tổn thương thận cao hơn và một số bệnh không thể đảo ngược.
PCB và cyclodienes có liên quan đến độc tính gan. Organophosphate và carbonate có thể tạo ra một chuỗi các phản ứng dẫn đến tắc nghẽn thần kinh cơ. Nhiều dung môi clo hóa gây ra thay đổi gan, thay đổi thận và suy nhược hệ thống thần kinh trung ương. Có toàn bộ các tác động sức khỏe khác như đau đầu, buồn nôn, mệt mỏi, kích ứng mắt và phát ban da đối với các trích dẫn ở trên và các hóa chất khác. Ở liều lượng đủ, một số lượng lớn chất gây ô nhiễm đất có thể gây tử vong do tiếp xúc qua tiếp xúc trực tiếp, hít phải hoặc nuốt phải chất gây ô nhiễm trong nước ngầm bị ô nhiễm qua đất.
Ảnh hưởng đến hệ sinh thái
Chất gây ô nhiễm đất có thể gây hậu quả nghiêm trọng đáng kể cho hệ sinh thái. Có những thay đổi hóa học cơ bản của đất có thể phát sinh từ sự hiện diện của nhiều hóa chất nguy hiểm ngay cả ở nồng độ thấp của các chất gây ô nhiễm. Những thay đổi này có thể hiện diện trong sự thay đổi chuyển hóa của các vi sinh vật đặc hữu và động vật chân đốt sống trong một môi trường đất nhất định.
Kết quả có thể là sự mất một số chuỗi thức ăn chính, do đó có thể gây ra hậu quả lớn cho động vật ăn thịt hoặc người tiêu dùng. Ngay cả khi hiệu ứng hóa học đối với các dạng sống thấp hơn, mức độ kim tự tháp thấp hơn của chuỗi thức ăn có thể ăn các hóa chất ngoài hành tinh, thường trở nên tập trung hơn cho mỗi nấc thang tiêu thụ của chuỗi thức ăn.
Nhiều tác dụng trong số này hiện đã được biết đến, như nồng độ nguyên liệu DDT dai dẳng cho người tiêu dùng gia cầm, dẫn đến suy yếu vỏ trứng, tăng tỷ lệ tử vong của gà và nguy cơ tuyệt chủng loài. Ảnh hưởng xảy ra đối với đất nông nghiệp có một số loại ô nhiễm đất. Các chất gây ô nhiễm thường làm thay đổi sự trao đổi chất của cây, thường làm giảm năng suất cây trồng. Điều này có tác dụng chủ yếu đối với việc bảo tồn đất, vì các loại cây trồng thiếu sức sống không thể che chắn đất của Trái đất khỏi xói mòn. Một số chất gây ô nhiễm hóa học này có thời gian bán hủy dài và trong các trường hợp khác, hóa chất phái sinh được hình thành từ sự phân rã của chất gây ô nhiễm đất chính.
Theo Vietq.vn
