Gen Z chia sẻ trải nghiệm dùng TikTok: Cần phụ huynh đồng hành, không kiểm soát

Ngày 18/5, tại Hà Nội, tọa đàm “Thiếu niên nói về An toàn số và Sức khỏe số” đã được tổ chức. Sự kiện do Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD – United Way Việt Nam) phối hợp cùng TikTok tổ chức, nhân dịp Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam (18/5) và Tháng Hành động quốc gia vì trẻ em 2025.

Tọa đàm thu hút hơn 120 người tham dự, bao gồm thiếu niên từ 13–16 tuổi, phụ huynh, đại diện các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, chuyên gia giáo dục – tâm lý, và các nhà sáng tạo nội dung tích cực trên nền tảng số. Thông qua các phiên thảo luận đa chiều và sáng tạo, các bên cùng nhau chia sẻ trải nghiệm, đề xuất giải pháp và lan tỏa thông điệp về quyền được an toàn và khỏe mạnh trong môi trường số cho thế hệ trẻ Việt Nam.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Bà Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng MSD chia sẻ “Tọa đàm hôm nay là minh chứng cho một điều rất quan trọng: Trẻ em và thanh thiếu niên không chỉ là đối tượng cần được bảo vệ, mà còn là những người có tiếng nói, có góc nhìn và có năng lực góp phần xây dựng một không gian số lành mạnh, an toàn và văn minh. Thế giới số không chỉ là nơi tiêu thụ thông tin – mà là nơi định hình bản sắc, kết nối cộng đồng và lan toả ảnh hưởng. Và Gen Z– thế hệ lớn lên cùng công nghệ – xứng đáng được tin tưởng, trao quyền và đồng hành đúng cách. Với cách tiếp cận Công dân số chuẩn – SNET – chúng tôi tin rằng mỗi bạn trẻ đều có thể trở thành người biết giữ an toàn cho bản thân và người khác (Safe), sử dụng công nghệ một cách thông minh (Netizen Smart), phát triển bản thân tích cực (Empowered) và hành động vì cộng đồng mạng tích cực hơn (Thoughtful & Together). Nhưng để điều đó trở thành hiện thực, không ai có thể đi một mình. Gia đình – nhà trường – nền tảng công nghệ – tổ chức xã hội – và chính các bạn trẻ, tất cả đều phải cùng cam kết và cùng hành động. Khi tất cả các bên cùng cam kết, trẻ em sẽ có thể tận dụng môi trường mạng để tối ưu hoá tiềm năng, trở thành những người dẫn dắt thay đổi cho một môi trường mạng an toàn, tử tế và nhân văn hơn.”

Nỗ lực từ các bên liên quan

Nhấn mạnh vai trò của cha mẹ trong việc đồng hành cùng con ở giai đoạn vị thành niên bà Nguyễn Thị Nga, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế nhấn mạnh: “Bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng không chỉ là nhiệm vụ của Chính phủ, mà cần sự tham gia tích cực của mỗi gia đình – đặc biệt là phụ huynh.

Cha mẹ chính là ‘vắc xin số’ đầu tiên của các con – người giúp con hình thành khả năng tự bảo vệ, nhận biết rủi ro và phát triển lành mạnh trong không gian mạng.

Ngoài ra, chúng ta cũng lưu ý rằng trẻ em có quyền nhưng có cũng có bổn phận, người sáng tạo nội dung có quyền nhưng cũng cần có trách nhiệm, và tất cả các bên liên quan đều phải coi trách nhiệm bảo vệ trẻ em lên trên hết. Tôi tin rằng đất nước đang bước vào thế vận hội mới, và sẽ còn nhiều thay đổi về công nghệ, nhưng nếu chúng ta cam kết và nỗ lực, chúng ta sẽ có thể biến khát vọng thành hành động, để có thể lan tỏa năng lượng tích cực tử tế cho các thế hệ trẻ kế cận liên tục”.

Dưới góc nhìn chuyên môn về tâm lý, để thúc đẩy sức khoẻ tinh thần của trẻ em trên môi trường số (digital wellbeing) PGS.TS Trần Thành Nam cho biết: "Sức khỏe số không chỉ là việc kiểm soát thời gian dùng thiết bị, mà còn là năng lực tự điều chỉnh cảm xúc, suy nghĩ và hành vi trong môi trường mạng. Với thanh thiếu niên – thế hệ sinh ra cùng công nghệ – những áp lực từ mạng xã hội, cảm giác bị so sánh, bị bỏ rơi, hoặc mất kết nối thật có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tinh thần. Điều đáng lo là nhiều em không nhận ra mình đang bị tổn thương, trong khi người lớn thì thường phát hiện quá muộn.

Vì vậy, chúng ta cần thay đổi cách tiếp cận: không chỉ dạy con 'dùng công nghệ đúng cách', mà còn cần cùng con hiểu thế giới số như một không gian sống có cả rủi ro và cơ hội. Thanh thiếu niên cần được lắng nghe, cần kỹ năng để tự điều chỉnh, và quan trọng nhất là cần có người đồng hành – không phải để kiểm soát, mà để kết nối."

Chia sẻ về các chính sách đảm bảo an toàn và sức khoẻ số cho thiếu niên trên nền tảng TikTok, ông Đặng Kim Long - Quản lý chính sách công, TikTok Việt Nam cho biết: “TikTok đã trở thành một phần quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày của nhiều bạn trẻ – nơi các bạn thỏa sức sáng tạo, giao lưu với bạn bè và học hỏi thêm nhiều điều thú vị. Chính vì vậy,TikTok luôn chú trọng xây dựng các biện pháp bảo vệ an toàn cho người dùng trẻ, với các chế độ mặc định phù hợp ngay từ khi tạo tài khoản, để mang lại trải nghiệm tích cực cho các bạn và sự yên tâm cho phụ huynh.

Bên cạnh đó, TikTok cũng không ngừng phát triển thêm các tính năng hỗ trợ phụ huynh và người giám hộ – giúp cha mẹ dễ dàng đồng hành cùng con em mình, cũng như giới thiệu các công cụ mới giúp thanh thiếu niên hình thành thói quen sử dụng các nền tảng số một cách lành mạnh và cân bằng hơn.”

Tiếng nói “người trong cuộc"

Gần 50 thiếu niên được tham gia thảo luận về những trải nghiệm, bao gồm các khó khăn, thách thức và những lợi ích khi tham gia trên các nền tảng số, trong đó có bao gồm việc sử dụng nền tảng TikTok. Các em chia sẻ về niềm vui sáng tạo, giải trí, học tập từ nền tảng này, và cũng không ngần ngại đưa ra các góp ý và các yêu cầu cho nền tảng cải thiện tốt hơn việc đảm bảo các trải nghiệm an toàn, lành mạnh của các em. Các em nhấn mạnh rằng “được lắng nghe” là điều giúp các bạn cảm thấy an toàn và có trách nhiệm hơn khi sử dụng TikTok. “Chúng em không cần bị kiểm soát, chúng em cần được tin tưởng, hướng dẫn và đồng hành.”

Đại diện các bạn thiểu niên đã chia sẻ lại các quan điểm và thông điệp vô cùng ý nghĩa:

Góp ý cho các phụ huynh, bạn B.G.H, 14 tuổi chia sẻ: “Thay mặt các bạn, em muốn chia sẻ tiếng nói từ thiếu niên chúng em. Em hy vọng cha mẹ có thể dành thời gian hiểu hơn về ngôn ngữ tuổi teen, cha mẹ có thể tìm hiểu thêm về các xu hướng, các hoạt động trên TikTok để cha mẹ và con cái có thể trao đổi thêm nhiều khía cạnh trong cuộc sống. Bên cạnh đó chúng em cũng hy vọng cha mẹ sẽ tôn trọng quyền riêng tư của con”.

Góp ý cho các nền tảng, bạn N.Đ.K, 16 tuổi cho biết: “Có nhiều bạn dưới 13 tuổi vẫn đang xem phải các nội dung bạo lực, hành vi sai lệch, … Chúng em nghĩ rằng các nền tảng cần có thể thêm các tính năng cảnh báo tự động khi hiển thị các video có cảnh bạo lực, như nút Report (nút Báo cáo nội dung), nút SOS (nút Trợ giúp khẩn cấp)... để đảm bảo các bạn được tiếp cận những nội dung phù hợp với lứa tuổi.” Ngoài ra, các bạn thiếu niên cũng đòi hỏi các nền tảng nên quan tâm hơn đến sức khỏe tinh thần của thiếu niên trên môi trường mạng, các bạn cũng hiến kế nên có 1 Chatbot hỗ trợ sức khỏe tinh thần, cảnh báo và chia sẻ với các bạn.

Bên cạnh đó, bạn N.V - Trẻ lớp Trẻ điếc 5C góp ý về trải nghiệm dùng các nền tảng với trẻ điếc: “Khác với các bạn, chúng em xem video thông qua việc đọc phụ đề, do đó, em hy vọng tính năng phụ đề có thể được nâng cấp, dễ dàng chuyển qua các ngôn ngữ, ví dụ Việt - Anh, bên cạnh đó phụ đề cũng có thể chậm hơn để chúng em có thể dễ dàng học tập… Khi đăng ký, mọi người có thể điền thông tin cơ bản về họ tên và ghi chú tình trạng khuyết tật của trẻ, như vậy, ví dụ với trẻ điếc các em sẽ được phục vụ phụ đề để tiếp cận tốt hơn các nội dung số.”

Song song với đó, phụ huynh tham gia cũng có cơ hội trao đổi trong các nhóm thảo luận riêng biệt. Nhiều cha mẹ chia sẻ mối lo lắng khi con dành quá nhiều thời gian trên mạng xã hội, dễ bị ảnh hưởng bởi trào lưu hoặc nội dung xấu. Tuy nhiên, phần lớn cũng thừa nhận còn thiếu kiến thức và kỹ năng để đồng hành cùng con. Các phụ huynh cho biết họ chưa hiểu rõ các tính năng bảo vệ như “Family Pairing” của TikTok, và mong muốn được cung cấp thêm tài liệu, hội thảo hoặc công cụ hỗ trợ để xây dựng giao tiếp lành mạnh với con trong môi trường số.

Đối thoại: “Thanh thiếu niên có thương hiệu cá nhân là những người sáng tạo kỹ thuật số có trách nhiệm”

Các diễn giả chia sẻ cách sử dụng TikTok không chỉ để giải trí mà còn để giáo dục, lan tỏa giá trị sống và xây dựng cộng đồng mạng tích cực. Những lời khuyên như “hiểu rõ bản thân trước khi xây dựng hình ảnh”, “kiểm chứng thông tin”, “biết nói không với trào lưu độc hại” nhận được nhiều sự đồng tình từ các bạn trẻ.

Em N.Đ.K, 16 tuổi đại diện Thiếu niên, chia sẻ: “Em có theo dõi một số các anh chị làm nội dung video content “sạch” và bổ ích với thời lượng dài, và cũng muốn xây dựng kênh TikTok của mình vừa thỏa mãn sở thích và cũng thư giãn, cung cấp các giá trị” Bạn cũng một lần nữa đại diện thiếu niên mong muốn phụ huynh không định kiến về các hoạt động của các bạn trên môi trường mạng “Sự khác biệt thế hệ khiến cha mẹ cho rằng nhiều hoạt động giải trí vui chơi của chúng em là vô bổ, tuy nhiên đối với chúng em, đó cũng là một cách để thể hiện cảm xúc, lưu giữ kỷ niệm và thậm chí là học tập, xây dựng hình ảnh và nghề nghiệp tương lai của các em”.

Nói về hành trình trở thành một Content Creator, bạn Ngọc Ánh - Chủ kênh TikTok “Anh sắc Ánh” chia sẻ: “Ban đầu em khá áp lực khi hiện tại có quá nhiều content creator. Nhưng sau đó em nhận ra mình không nhất thiết phải trở nên nổi tiếng và thành công, mà việc làm content trên TikTok có thể đơn giản là chia sẻ kiến thức đến cho mọi người, và ghi lại hành trình trưởng thành của bản thân đầy đáng nhớ và truyền cảm hứng.”

Chị Vũ Quỳnh Trang - Chủ kênh TikTok “Hoa hậu Vỉa hè” chia sẻ: “Bản thân em hiện tại là một content creator và là một giảng viên đại học, em cũng từng gặp rào cản khi chia sẻ với mẹ, do đó em hiểu phần nào những trăn trở của các bạn trẻ. Nhưng trong hành trình học tập và phát triển bản thân, em cũng đã nhận được những lời khuyên từ mẹ, mà từ đó em cảm thấy từ phía cha mẹ cũng sẽ có sự thấu hiểu, am hiểu nhất định. Do đó, đối với cha mẹ, em nghĩ rằng thay vì áp đặt, cha mẹ hãy cùng con tìm hiểu các xu hướng trên TikTok, những ngôn ngữ tuổi teen, những trend nhảy để cùng đồng hành với con lớn lên mỗi ngày, có thể trò chuyện cùng con, thậm chí là chơi cùng con, nhảy cùng con. Đối với các bạn thanh thiếu niên làm sáng tạo, theo dõi nội dung sáng tạo, nếu mình xây dựng một hình ảnh tử tế, đúng đắn, là chính mình thì mình sẽ tỏa sáng và sẽ có được sự tin tưởng từ cha mẹ.”

Cũng là một phụ huynh đang nỗ lực đồng hành cùng con, chị Lê Thị Phương Hoa - Đại diện Phụ huynh chia sẻ: “Theo tôi, có ba điều mà phụ huynh nên trang bị cho các con để các con tự định hướng chứ ko phải kiểm soát con. Thứ nhất là bản lĩnh số, bản lĩnh để đối mặt với những điều tiêu cực. Thứ hai là nhận thức số, tức là nhận thức được những lời nói, hành vi thế nào là đúng thế nào là sai. Thứ ba là trau dồi giá trị của bản thân để các con không bị xoá nhoà, không bị lệch lạc, sa đoạ trên môi trường số.”

Từ các ý kiến của các bạn chia sẻ, ông Trần Thành Nam và bà Trần Vân Anh, Phó Viện trưởng Viện MSD, điều phối chia sẻ “Thương hiệu cá nhân là thứ giúp bạn trở nên nổi tiếng nhưng giá trị và đạo đức mới là điều tạo nên sự bền vững”. Chính vì thế, nếu xác định được tài năng mà mình sẽ đào sâu, những giá trị mà bản thân sẽ mang lại cho cộng đồng dù là người tạo nội dung hay là người tiếp thu nội dung, các bạn thiếu niên sẽ có thể trở thành các công dân số chuẩn và đi đường dài trên môi trường mạng. Phụ huynh cũng cần từng bước đồng hành với thiếu niên trong giai đoạn này, càng sớm càng tốt và kiên nhẫn, cam kết để thực sự có thể kết nối và giao tiếp cùng con.

Đại diện TikTok Việt Nam, ông Nguyễn Lâm Thanh một lần nữa khẳng định cam kết nâng cao an toàn nội dung và tăng cường các tính năng bảo vệ trẻ em, như các cập nhật liên tục của tính năng Gia đình Thông minh và chính sách kiểm duyệt mới. “Trong suốt 5 năm qua, TikTok cũng đã làm việc với nhiều đối tác, trong đó có cả Viện nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) và Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế, để gia tăng bảo vệ quyền trẻ em, trẻ vị thành niên, tận dụng được thế mạnh của nền tảng nhưng vẫn đảm bảo an toàn. Chúng tôi cũng lấy ý kiến và lắng nghe từ nhiều đối tượng khác nhau, như thiếu niên phụ huynh, kol, nhà sáng tạo nội dung, các thầy cô, người dùng... để xây dựng những chương trình và từ đó truyền thông, tổ chức các chiến dịch lan tỏa các nội dung tích cực trên nền tảng, giúp các bạn thiếu niên có cuộc sống lành mạnh trên môi trường mạng.”

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo – lan toả trách nhiệm

Buổi toạ đàm kết thúc trong không khí cởi mở và đầy hy vọng, với những khuyến nghị được đưa ra từ chính người trẻ, được ghi nhận bởi các bên liên quan để tiếp tục thúc đẩy chính sách, giáo dục và công nghệ vì một môi trường mạng lành mạnh hơn. Các ý kiến của trẻ em sẽ được chuyển gửi tới các cơ quan chức năng làm về trẻ em để ghi nhận lắng nghe ý kiến của trẻ em và thực hiện các chương trình hỗ trợ trẻ em và gia đình.

Sự kiện “Thiếu niên nói về An toàn số và Sức khỏe số” không chỉ là nơi đối thoại, mà còn là một sáng kiến mang tính thực tiễn cao trong việc thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em, nâng cao nhận thức cho phụ huynh, và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp công nghệ. Sự kiện cũng là minh chứng cho cam kết của MSD và TikTok trong việc lắng nghe người dùng trẻ, kết nối đa bên và hành động thiết thực vì một không gian mạng lành mạnh và công bằng cho tất cả. Trong thời gian tới, viện MSD – United Way Việt Nam tiếp tục thúc đẩy các chương trình hỗ trợ thanh thiếu niên và gia đình trong kỷ nguyên số, các thử thách dành cho gia đình đồng hành trên môi tường mạng để trẻ em an toàn và phát triển khỏe mạnh trên không gian mạng.

Hoàng Thảo Hôm qua, lúc 22:56

Gen Z rối loạn ‘suy nghĩ quá nhiều’?

Overthinking (suy nghĩ quá nhiều) là một chứng rối loạn tâm lý mà nhiều người mắc phải. Đặc biệt ở chốn công sở, nhiều Gen Z đã rơi vào tình trạng này dẫn đến mất ăn, mất ngủ và giảm hiệu quả trong công việc. Nhiều người nói overthinking là một 'đặc trưng' của Gen Z.

• Ngược với thế giới, Gen Z Trung Quốc đua tiết kiệm
• Gen Z rối loạn ‘suy nghĩ quá nhiều’?
• Nghề trang điểm giúp nữ sinh Gen Z thu nhập mỗi tháng 50 triệu đồng