Nhiều cơ sở không đạt tiêu chuẩn
Trong đợt đánh giá toàn diện vừa qua, Việt Nam còn tới 49 vùng trồng và 11 cơ sở đóng gói chưa đủ điều kiện xuất khẩu chính ngạch. Các đơn vị này cần tiếp tục tự hoàn thiện, nâng cao chất lượng hơn nữa/ để đáp ứng các tiêu chuẩn nhập khẩu nông sản của Trung Quốc.
Hợp tác xã (HTX) Trái cây Krông Pắk là đơn vị có số hồ sơ đăng ký mã vùng trồng nhiều nhất tỉnh Đắk Lắk lên tới 25 bộ cho tổng diện tích 630 hecta. Tuy nhiên, chỉ có 16 bộ hồ sơ được Trung Quốc cấp mã số vùng trồng, nhưng cũng nhờ vậy, hợp tác xã cũng rút ra được nhiều bài học quý giá trong khâu sản xuất.
"Một số bà con chưa nhìn nhận đúng các lợi ích khi xây dựng mã số vùng trồng. Những bà con khi tham gia rồi thì ghi chép nhật ký canh tác chưa đầy đủ", ông Võ Thanh Toàn, Cán bộ Kỹ thuật HTX Trái cây Krông Pắk, Đắk Lắk, cho biết.
Bên cạnh thiếu sót về quy trình sản xuất, phía đối tác Trung Quốc cũng khuyến cáo về việc một số vùng trồng còn lẫn các loại cây khác, có thể dẫn đến nguy cơ lây nhiễm chéo sâu bệnh. Vệ sinh môi trường một số nhà xưởng còn chưa đạt. Công tác phòng chống dịch COVID-19 tại một số nơi còn lơ là.
"Tùy vào từng mã số vùng trồng cụ thể sẽ có những góp ý và hướng dẫn của cơ quan chuyên môn để khắc phục tình trạng này", ông Vũ Đức Côn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk, cho hay.
"Chúng ta phải sản xuất theo tiêu chuẩn, xuất khẩu theo con đường chính ngạch, tôn trọng người tiêu dùng Trung Quốc, tôn trọng những quy định, tiêu chuẩn từ phía Trung Quốc thì mới thâm nhập, xuất khẩu một cách bền vững vào thị trường này", ông Tô Ngọc Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ châu Á - châu Phi, Bộ Công Thương, nhận định.
Nguy cơ sảy ra tình trạng gian lận
Tới thời điểm này cả nước mới có 3.000 ha trồng sầu riêng được phép xuất khẩu, tương đương sản lượng khoảng 68.000 tấn/năm. Tuy nhiên hiện nay, con số các doanh nghiệp đăng ký xuất khẩu đã lên tới 1,3 triệu tấn, tức là tăng gấp đôi so với sản lượng được phép xuất khẩu. Lượng đăng ký vượt xa con số được cấp phép có nguy cơ dẫn tới sự gian lận.
Việc gian lận không chỉ ảnh hưởng tới xuất khẩu sầu riêng, mà còn ảnh hưởng tới uy tín các mặt hàng nông sản khác nói chung.
Ngoài ra, các vùng có mã số vùng trồng cũng cần duy trì, ổn định chất lượng, vì yêu cầu từ các thị trường ngày càng trở nên khắt khe hơn, khó tính hơn. Đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng, các hàng rào thuế quan được gỡ xuống, rào cản về kỹ thuật, tiêu chuẩn thường được nâng cao.
Mới đây, Trung Quốc đã công bố danh sách 51 mã số vùng trồng với tổng diện tích gần 3.000 ha và 25 cơ sở đóng gói của Việt Nam đạt tiêu chuẩn xuất khẩu chính ngạch sang nước này.
Sản lượng sầu riêng dự kiến diện tích cũng như sản lượng được phép xuất khẩu sẽ còn tăng lên trong thời gian tới. Tuy nhiên, cơ hội chỉ thật sự được tận dụng khi chúng ta tuân thủ đầy đủ, nghiêm ngặt các quy định, chuẩn mực từ thị trường đối tác.
Điều quan trọng lúc này là các cơ sở đóng gói, các vùng trồng đã được cấp mã số phải tuân thủ chặt chẽ các quy định của nước bạn và duy trì chất lượng trong suốt quá trình sản xuất, tuyệt đối tránh hành vi gian lận mã số vùng trồng, phải giữ được uy tín đối với thị trường Trung Quốc.
"Tôi cho rằng Trung Quốc là thị trường khó tính, bởi ngoài yếu tố kiểm soát chất lượng, họ còn quan tâm đến vấn đề kiểm soát dịch COVID-19. Đây là một trong những yếu tố tôi luôn nhấn mạnh trong các hội nghị rằng chúng ta phải lưu ý việc này, vì họ đang áp dụng chính sách Zero COVID-19. Đây là một trong những rào cản mà các doanh nghiệp, các vùng mã số vùng trồng cần tuân thủ tuyệt đối", bà Ngô Tường Vy, Tổng Giám đốc Công ty Chánh Thu, cho biết.
Việt Nam mất 4 năm đàm phán để có thể đưa trái sầu riêng xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Tuy nhiên việc giữ được thị trường này cần sự nỗ lực nhiều hơn nữa và cần tiếp tục tuân thủ đầy đủ các quy định tại Nghị định thư đã ký kết.
"Ý thức của doanh nghiệp, của cơ quan chuyên môn tại địa phương và chủ sở hữu mã số vùng trồng, cơ sở vùng trồng phải cao hơn nữa, để duy trì được mã số đó, đáp ứng đầy đủ tiêu chí kỹ thuật theo Nghị định thư đã ký kết, không chỉ một mùa vụ mà nhiều mùa vụ tiếp theo", ông Hoàng Trung, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nhấn mạnh.
Tính đến nay, diện tích được cấp mã số vùng trồng mới chỉ chiếm khoảng 3,5% tổng diện tích sầu riêng của cả nước. Cục Bảo vệ thực vật sẽ tiếp tục hướng dẫn các đơn vị và địa phương hoàn thiện hồ sơ. Cục cũng phối hợp với các ban ngành địa phương giám sát chặt chẽ để đảm bảo tuân thủ các quy định đã ký kết./.
